tr:Teori ve Analiz: Evangelion'da Film Montajı Teorisi

"Making something... Nurturing something is really great. You can see and learn so many things from the process." Please help improve this article or section by expanding it. Please discuss this issue, or begin editing the page.

Evangelion'a genellikle anlatı olarak bakılır, ancak onu sinematografinin teknik düzeyinde ve özellikle bu denemede montaj düzeyinde de değerlendirmek gerekir. Animede birkaç montaj dizisi var, ancak bunların en dikkat çekicileri 14, 22 ve 26'. bölümlerde tezahür ediyor. Başkaları da olsa, bu üç bölümdeki montaj sekansları, bu kritik makalenin ilk baskısında incelenecek.

Bu sayfa Kullanıcı: Ran1'in sayfasından uyarlanıyor, çoğunlukla orijinal yazardan alınan materyallerle. Bunu tartışmak isterseniz lütfen ona başvurun.

Klasik Montaj Teorisine Giriş

Montaj teorisi, Sovyet film yapımcısı/kuramcısı Sergei Eisenstein tarafından 1922'de ufuk açıcı sinema incelemesi Film Biçimine Diyalektik Bir Yaklaşım ile geliştirildi. Bu inceleme, özet olarak, teoriyi şu terimlerle sundu:

1. Montajdaki imgeler, ayrı kimlikler olarak var olmanın apaçık nedeni ile orada değildir. Montaj dizisinin kilit yönü, görüntülerin hepsinin birbirine bağlı olmasıdır. Her görüntünün anlamı, önceki ve ardışık görüntüler tarafından inşa edilir ve üzerine inşa edilir.

2. Eisenstein'a göre, montaj teorisi “sinemanın özgül problemini”, ortam özgüllüğünü çözdü.

3. Montaj özünde, önceki iki görüntüden eksik olan alt metnin birbiriyle “çarpıştırıldığı” ve montajın sonunda daha yeni, tam bir anlam sunduğu “görüntüler arasındaki bir çatışma”dır.

Bu teorinin Evangelion'daki bir uygulaması şu çekim dizisi olabilir:

Montaj Sırası
22. Bölümden Kesitler A) Bu çekimde, Tokyo-3'te Evangelion Ünite-2'yi hedef alan bir ışık huzmesi görüyoruz. NERV üyeleri onu endişeyle izliyorlar. Ama tam olarak ne oluyor? Bu ne tür bir havari saldırısı? Görüldüğü gibi, bu görüntü kendi başına eksiktir ve sonraki görüntüleri olmadan çok az anlamı olan bir çekim olacaktır. B) Şimdi, bilgisayar terminallerinden birinin Asuka'nın beyin dalgaları gibi görünen şeylerle ilgili istatistikleri okuyan bir sahne var. Görüldüğü gibi, dalgalar keskin bir şekilde yükseldi. Bir şeyler oluyor ama tam olarak ne olduğu belirsiz. Bu çekim, ilkinin daha büyük anlamı üzerine inşa edildi ve bu, montajı anlamada bir adımdır. Ancak bundan sonrası aslında montajın doğasını ortaya çıkaracaktır. C) Ve anlamı var! Asuka, havari tarafından saldırıya uğradı, yani en büyük korkularımız gerçekleşti. Işık, gökkuşağı ve ardından Asuka'nın kendisi, birbiri üzerine inşa edildiğinde izleyiciye bağlam ve anlam verebilen çekimlerdi. Bu, bu üç görüntünün çok basit ve bariz bir yapısökümü gibi görünse de, bölümün ilerleyen dakikalarında Asuka'nın hızlı tempolu montajlarındaki görsel uyumsuzluğu gerçekten değerlendirmeye gelince, bu tür temel bilgiler orada olmalı, aksi takdirde montaj görüntülerine ayrı varlıklarda bakacağız. Montaj sekansının kendisinde daha büyük bir meta-anlamı kaybetmesi nedeniyle bu riske atılamaz.

Anno bu tekniklerde ne kadar usta?

Bu temel yönleri göz önünde bulundurarak, Anno'nun Eisenstein'ın teorik makalelerinden herhangi biriyle karşılaşıp karşılaşmadığının şu anda belirsiz olduğu bilinmelidir. Herhangi bir noktada iyi film ya da animasyon öğrencisi olmalı, çünkü teorileri modern sinemanın gelişimi için son derece önemliydi, ancak Anno'nun iyi bir film öğrencisi olarak statüsünün bir soru meselesi olduğu anlaşılmalıdır; bir başka önemli montaj teorisyeni olan Jean Luc Godard'a aşina olduğunu kabul ettiği düşünülebilir ama Godard'ın tekniklerini benzer bir şekilde kullanan birkaç Japon film yapımcısına da aşina olmuştur.

Bununla birlikte, montaj ve arkasındaki teori, evrensel film yapım diline az çok özümsenmiştir. Anno'nun konuya aşinalığı hâlâ söz konusu olduğu için bu montaj teorilerinin alakasız olduğunu söylemek gerekirse, büyük ihtimalle sadece bir tane yapabilmekle bu konuda bilgi sahibi olduğu söylenebilir.

22. Bölüm

En dikkat çekici montaj sekansları, Asuka'nın en derin, en karanlık anılarının yüzeye çıkarıldığı ve güvensizliklerinin daha da artmasına sebebiyet veren "zihin ihlali" sahnelerinde sunulanlardır. Zorla iç gözlemi doruk noktasına ulaştığında, izleyiciye kelimenin tam anlamıyla Asuka'nın tam bir yapısökümü sunulur. Önümüze serilmiş düşüncelerini, arzularını ve duygularını görüyoruz ve Asuka'nın aşağı doğru sarmalının başladığını, Öteki'yi reddetmesinin başladığını gördüğümüz bir noktaya ulaşıyoruz, en önemlisi üç varlıkta tezahür ediyor: Annesi, Kaji ve Shinji.

İşte bu zihin ihlali montajlarının son hali:

Montaj Sırası
22. Bölümden Kesitler Gördüğümüz yirmi üç farklı görüntü, Asuka'nın çeşitli duygusal durumlardaki çekimleri, hatta 6. havari hakkında bilgiler ve çatırdayan bir dış görünüş gibi görünen şeyler. Bunlar, bağlantısız görüntüler gibi görünseler de, aslında, Asuka'nın zorla iç gözlemiyle ilgili olarak özellikle ilginç bir şekilde karşılığını veren belirli temaları takip eden tüm görüntülerdir. Çekim 1-4: Gördüğümüz şey, Asuka'nın iki resmidir, biri küçümseyen, diğeri Asuka'nın yüzüne kararlı/kızgın bir bakış. Ancak çekimde en önemlisi, Asuka'nın kişiliğinde bir yırtık veya çatlak olduğunu gösteren bir "yırtık" çekimi olması. Bu, şimdi gördüğümüz gibi Asuka'nın tam ve gerçek kişiliğinin bu olmadığını söylemektir. Ancak, iki görüntü de anlatımsal anlamda konuşuyor. Anlatının başında Asuka bunların her ikisiydi, ancak bunun sadece onun tarafından giyilen bir dış görünüş olduğunu biliyoruz, bu nedenle Tokyo-3'ün dış görünüşün çekimi var. Aldatılmış bir Asuka'nın yüzü, önceki çekimlerde yapılan açıklamaları güçlendiren ve bu durumda geçişler olarak hareket eden birkaç alt ödemenin ilkidir. Asuka, bu iki şeyin gerçek benliği olmadığının farkındadır ama aynı zamanda onun gerçek doğasının ne olduğunu da sorgulamaktadır. Ve onu ne tanımlar? Çekimler 5-16: Asuka'nın bir başka kararlı bakışını görüyoruz, peki o neye kararlı? Bir sonraki çekim ne olduğunu gösteriyor: Shinji. 10. bölümde giydiği mayoyu giyiyor. Ama bu sadece Asuka'nın iyi niyetli bir flörtü mü? Asuka yine kararlı görünüyor, bu aynı zamanda Eva'sını canlandırdığını da düşündüren bir sahne. Bir sonraki sahne bunu doğrular: Altıncı havari. Asuka ilk kez savaşta. Ve ne olur? Shinji'nin kalbe (ya da Freudyen yaklaşımla ele alınırsa rahme) girmesine izin verir, eğer böyle düşünülürse, diyebilirsiniz ki, Asuka, Shinji'yi kutsal bir şeye davet ediyor: gerçekten sadece tanımlayıcı bir beden olarak gördüğü şey: Eva'sı ve bir Eva pilotu olarak statüsü. Özünde, Shinji'nin potansiyel "önemli bir öteki" olarak kabul edildiğini görüyoruz. "Eva=Anne"/"Shinji=Önemli Diğer" ikilemine dikkat edin. Sırada okul üniforması giymiş Asuka var. Bu ilk kez oluyor ve heyecanlı görünmüyor. Ancak bir sonraki çekimde Asuka'nın yüzünde tamamen farklı bir ifade görüyoruz. Neden? Bu, Asuka'nın kendisinin "popüler yabancı kız" olarak yansıttığı imajları hakkında iyi yerleştirilmiş bir başka dış görünüş. Spor salonundaki dolabındaki aşk mektuplarından hoşnutsuzluğu bunu doğruluyor. Asuka diğer çocukları etkilemeye çalışmıyor - "peşinde olduğu" kişiyi (insanlar ve muhtemelen Kaji dahil) - Shinji'yi etkilemeye çalışıyor. Ardından, bu montajın Asuka/Shinji temasını ilerleten çekimleri görüyoruz. Asuka, Shinji'nin sapıklığına sinirlenir ama çekimin konumuna dikkat edin. Sahne terstir, bunun arkasındaki teorim, çekimi baş aşağı çevirmenin plan içindeki içeriği ve alt metni çürütmenin bir yöntemi olduğudur. Yani Asuka, Shinji'nin sapıklığının iması yüzünden utanç duyuyor gibi görünüyor, ama aynı derecede sapık bir şekilde, onun bakışlarını istiyor. Toji'nin "yeni evliler" arasındaki ilişkiye dair söyledikleri hem Shinji'yi hem de Asuka'yı utandırdı. Dikkat çekici "tam yüz" allıklarının olağan anime imalarına bakılırsa, ikisi de ilişkilerinin olmasını istiyor - sadece Asuka, beceriksizce de olsa, ilişkinin fizibilitesini araştırıyor ve belki de Shinji'nin yüzü Toji'nin algısı ve kendi Asuka'ya ulaşamaması yüzünden kızarıyor. Ardından, gerçek bir güvenlik açığımız var. Asuka, Shinji'nin yatağında uyurken annesi için ağlıyor. Yine anneye karşı diğer önemli temanın keşfine dönüyoruz. Bir sonraki sahne, Asuka'nın daha açık bir çapkınlığını göstermekte. Yine, bu, erkek bakışı için kendini cinselleştiren, daha çok dikkat çekme davranışıdır. Son olarak, bu alt montajda yapılan kilit açıklama şudur: Anime boyunca, 22. bölümde Shinji'ye karşı nefret itirafını aktif olarak reddetti. Shinji'nin uygun şekilde yanıt verememesine olumsuz tepki veriyor, ancak yine de onu istiyor. Çekim 17-23: Türlerin sonucu. "Aptal mısın?" yazan bir ara başlık görüyoruz. Neredeyse her zaman Shinji'ye yönelik olan bu alıntı, özellikle doğrudur. "Aptal mısın," diye soruyor, "bana cevap vermeyi reddediyorsun?!". Bir sonraki çekimde gösterilen Shinji'nin yatağına yatmaya kadar gittiği ve bundan sonraki çekimde gösterilen başka bir çocukla randevusunu iptal ettiği için haklı olarak kızgın. Bir sonraki plan "aptal mısın teması" üzerine kuruludur, neredeyse tamamen suçlayıcı bir çekimdir ve 22. bölümde Shinji'ye karşı Shinji'ye olan nefretini işaret eder. In the final three shots, we will finally reach the conclusion, the climax, the major statement that this montage has been building up to. We see a misty scene, so what we can imply is that there is a truth needing to be unveiled, a secret code needing to be cracked: What does Asuka want? In what seems to be a phallic allegory, the answer is simply: Shinji. And with the final shot of her piloting flipped, one can only assume that this realization has turned all of her facades, defense mechanisms, and her justification for existence completely upside-down.

Montaj Sırası
"22. Bölümden Kesitler" SHOTS 1-7: What opens the montage is one of Asuka in anger, followed by a screenshot of an electric transformer tower. Admittedly, the meaning is ambiguous, but the most sensible interpretation is that Asuka is angry at a constructed, unattainable complex that she herself has molded. The next shots seem to reinforce this. In the next sequence, we see an Asuka who is looking into her "true self", a self lost in blackness, constricted, captured, by an outer self that is a determined , almost to the point of hostile, Eva pilot, and of course, the bubblegum pop version of herself that she presents at school. She is none of these things. The next shot, a periscope that seems to be looking at a spiral drill, probably Matariel's. This is probably an allusion to "digging deeper", or "getting to the core" of Asuka's existence, and her problems. SHOTS 8-17: What we see next is a shot of a very condescending Asuka. She is looking down on someone, something -- but the question is, why? Who is she to look down on someone? A girl who cannot even handle herself? And to whom is she looking for approval from, if anyone? Another shot of her looking condescending is flipped upside down, a further refutement of the sentiment. The next shot answers the question: Asuka is looking for the approval of none other than Shinji. She wants him to notice her, to respond to her, somehow. Obviously, this angers her, his usual lack of response or incorrect response to any of her advances. She feels that she is just another crow on the wire, so to speak, as evidenced by this shot -- and is maddened by it. This is followed by a look of determination -- something is driving her to separate herself, to become acknowledged, but what and by whom? The next shot again answers, she is looking at Shinji, for his response. It seems, however, that the next shot of her acting wildly seems to reinforce the impression that Shinji will only notice her if she acts out, if she treats him poorly or acts flamboyantly. If she doesn't do so, she will only be another face in the crowd, or car on the road, as exemplified in the following shot. SHOTS 18-20: What we see in shot eighteen is the beginning of Asuka's final conceit, her conclusion. She is a failed romantic, opening herself up to Shinji but failing miserably, and her physical failure of being an Eva pilot who can no longer produce successful results. This conclusion, this payoff shot(s) begs the question for Asuka: to where do you go from here? SHOTS 18-20

Parlayan Montaj Sırası 3
"22. Bölümden Kesitler" SHOTS 1-10: While the statement "I can live on my own!" blares on in the background -- we first see that side of Asuka that is so connected to the other -- her "projected self". The next shot is Asuka staring, but at what? Following this, we see another piece of machinery -- most likely a traincar linkage, implying that she is indeed linked to others. We see a face of Asuka's anger -- but at what? The only interpretation is at the thing that she is trying to force upon herself -- the fact that she "can live on [her] own!" Then the phallic shot -- but it is inverted, and discolored. Is she angry at her own statement that she can't live without Shinji? What we see next is the same picture we have seen in the previous montages. This will be from now on called the "command Asuka" because in Episode 8, where this screen-cap is taken, this shot is Asuka telling Shinji to follow her (in order to show off her Eva). But what is she commanding? Food, or the production of it. Who is the cook in the Katsuragi residence? Shinji, which Asuka realizes, turning round in the next shot. And like it or not, she really does care about his well-being, even if embarrassed to show it. But once again, this begs the question -- why does she hide her emotions like that? Is it the fear of rejection and/or something more? SHOTS 11-21: The next shots seem to answer whatever questions are left to be answered: Asuka wants to "lead the charge", and "make the first move" [screencap from just before Episode 15 kiss scene], shedding light on her domestic troubles. This, I believe opens up a whole new dimension in the realm of the "synthetic family", something that should be explored in further detail. It truly seems to "shed light" (next shot) on her troubles in piloting the Eva (following shot). Asuka looks at her superiority over the other Eva pilots, both suggested in the shot itself, and in the context of the earlier episodes, where she had generally a higher sync ratio. Her broken self (EoTV screenshot again, where she was really laid out to bare her emotions full-on), was completely justified by her control, reacting negatively when it was implied otherwise, as evidenced in the defensiveness of Toji implying a relationship that she was not "entirely in-control of". The next shot deserves notice in the fact that it is a screenshot of Asuka "fading away". This is probably alluding to the feeling of "fading away" that she feels when not being bombastic, and fully in control of any situation. If she is not, then she is just another car in the train, so to speak. SHOTS 22-25: But the only way she can maintain this control, it seems, is by making others feel inferior, thus driving them away from her. With no one to control, she is no one. Normally, being this terrible to people, being this commanding, would be anathema to most, but the next shot of Asuka looking on in terror is inverted -- revealing that she is not terrified at her own mental creation, but, as the next shot proves, thrilled, insanely, maddeningly happy about it. This, amplified by the the fish-eye lens, and the following distorted shot, seems to show that Asuka is indeed twisted. And if that was not enough, the montage ends with the "accusative Asuka", effectively saying: "THIS IS YOU."

It is apparent in the context of the montages as well, even the mindrape itself, Asuka is continually placed in positions of weakness. This is evidenced by the "Arael avatar" standing over the fetal-position, naked Asuka, and the "one of many" crowd scene. More on this later, because I am awaiting feedback.

• For differing opinions and discussions about these images, please take a look at this thread

Subverting Wide-Shot stereotypes in Episode 24 of Neon Genesis Evangelion

There is a reasonable adage about the use of the wide or extreme-wide shot in anime series: they are used to save money. With the audience lacking the ability to see the small mouth movements, the animators are able to save frames, and save funds on the production budget. However, amongst fans of a more visceral type, these shots can often seem “lazy” at best, or seemingly a forewarning of a rapidly failing production.

Evangelion was no stranger to these production troubles-- the ship was sinking fast around the time that the last five or so episodes were made. But that being said, these wide shots do not seem to fit the usual “lazy” stereotype that seems to fit so well on the mantle of other anime series that were made with much less directorial care than Evangelion. In fact, in a way startling similar to other media that have used the wide shot, these compositions often give the impression of a “painting” rather than simply a frame of animation.

Following Eisenstein's memorable words that “cinema is a synthesis between art and industry”, there is no reason why the “budget-saving” wide shots in Evangelion can't be artistic. With the help of some sub textual readings into the wide shots on both a narrative and technical level, this essay hopes to present that Evangelion's wide shots are indeed a manifestation of Eisenstein's synthesis.

For the sake of reference, the following wide shots will be used for the sake of this argument:

Episode 24 Wide Shots
"Episode 24 Shots" Wide shots used for argument

1.This shot is manifold in dichotomy. First we have what is the obvious: Ritsuko mourning the loss of her cat, and Gendo angry over the loss of the dummy system. But what we have here goes a little deeper than that: What we see now is a Ritsuko who has lost all love for her work, and a Gendo who is working for his love. This shot is a manifestation of the things that it cost the two of them: Ritsuko has lost the things that gave her life justification, Gendo has lost his “soul” and empathy in the process of executing his plan for instrumentality.

2.What goes even deeper is the symbol that sits in the middle of the two of them: a glowing symbol of NERV. What we can see here is the organization and symbol that brought the two of them together, and then drove the two apart. Unlike the previous image where the composition isn't as important as the words being spoken, here we have an image of the very essence of their relationship. For Gendo, NERV is a tool to retrieve his wife. Thus, for the most part he treats those who are a part of it like tools. His emotional detachment to many of the characters is quite obvious throughout the series. For Ritsuko, however, NERV is the justification for her being, what makes Ritsuko Ritsuko is NERV itself, and she treats it very seriously. A classic “conflict of interests” manifested through the organization itself is brilliantly played in this scene through both words and visuals.

1.This shot is manifold in dichotomy. First we have what is the obvious: Ritsuko mourning the loss of her cat, and Gendo angry over the loss of the dummy system. But what we have here goes a little deeper than that: What we see now is a Ritsuko who has lost all love for her work, and a Gendo who is working for his love. This shot is a manifestation of the things that it cost the two of them: Ritsuko has lost the things that gave her life justification, Gendo has lost his “soul” and empathy in the process of executing his plan for instrumentality.

2.What goes even deeper is the symbol that sits in the middle of the two of them: a glowing symbol of NERV. What we can see here is the organization and symbol that brought the two of them together, and then drove the two apart. Unlike the previous image where the composition isn't as important as the words being spoken, here we have an image of the very essence of their relationship. For Gendo, NERV is a tool to retrieve his wife. Thus, for the most part he treats those who are a part of it like tools. His emotional detachment to many of the characters is quite obvious throughout the series. For Ritsuko, however, NERV is the justification for her being, what makes Ritsuko Ritsuko is NERV itself, and she treats it very seriously. A classic “conflict of interests” manifested through the organization itself is brilliantly played in this scene through both words and visuals.

1.This shot is manifold in dichotomy. First we have what is the obvious: Ritsuko mourning the loss of her cat, and Gendo angry over the loss of the dummy system. But what we have here goes a little deeper than that: What we see now is a Ritsuko who has lost all love for her work, and a Gendo who is working for his love. This shot is a manifestation of the things that it cost the two of them: Ritsuko has lost the things that gave her life justification, Gendo has lost his “soul” and empathy in the process of executing his plan for instrumentality.

2.What goes even deeper is the symbol that sits in the middle of the two of them: a glowing symbol of NERV. What we can see here is the organization and symbol that brought the two of them together, and then drove the two apart. Unlike the previous image where the composition isn't as important as the words being spoken, here we have an image of the very essence of their relationship. For Gendo, NERV is a tool to retrieve his wife. Thus, for the most part he treats those who are a part of it like tools. His emotional detachment to many of the characters is quite obvious throughout the series. For Ritsuko, however, NERV is the justification for her being, what makes Ritsuko Ritsuko is NERV itself, and she treats it very seriously. A classic “conflict of interests” manifested through the organization itself is brilliantly played in this scene through both words and visuals.

Episode 24 Wide Shots
Ritsuko: Commander Ikari,My cat died, which my grandmother had been taking care of. I hadn't been taking care of it for long time... Suddenly now, I cannot see it again. Gendou: Why did you destroy the Dummy System? Ritsuko: It's not the dummy system, but Rei that I destroyed. Gendou: I ask you once more. Why? Ritsuko: Now that I am not happy even if you hold me. You can do anything you like to my body, as you did that time. Gendou: I am disappointed in you. Ritsuko: Disappointed? You have never expected anything from me in the first place. I have, nothing, nothing ...what shall I do, mom..

Episode 24 Wide Shots
"Episode 24 Shots" Wide shots used for argument